lives of others: Μια μη-κερδοσκοπική σχολή εκπαίδευσης σκύλων-οδηγών στην Ελλάδα

Η Ιωάννα Μαρία Γκέρτσου, η οποία αντιμετωπίζει προβλήματα όρασης, απέκτησε τη Λάρα, ένα λαμπραντόρ, όταν ήταν ακόμη κουτάβι 3 μηνών, το 2003. Όταν η Λάρα έκλεισε τα 2 της χρόνια την έστειλε στο εξωτερικό για να εκπαιδευτεί ως σκύλος – οδηγός τυφλών. Ήταν τα μάτια της μέχρι που η Λάρα υπέστη ρήξη χιαστών στα 6 της και αποσύρθηκε. Πλέον, ζει ως κατοικίδιο μαζί με την κ. Γκέρτσου, η οποία το 2008, μαζί με κάποιους φίλους, ίδρυσαν τη Σχολή Σκύλων – Οδηγών «Λάρα» (laraguidedogs.gr), η οποία στηρίζεται εξ ολοκλήρου σε ιδιωτικές χορηγίες και προσφέρει δωρεάν σε άτομα με προβλήματα όρασης σκύλους – οδηγούς.

Η σχολή διαθέτει τέσσερις σκύλους – οδηγούς. Τη Μέη, η οποία έχει γίνει οδηγός της κ. Γκέρτσου, τον Μάριο, που έχει δοθεί σε μια κοπέλα στη Θεσσαλονίκη, τη Σίσσυ, που «οδηγεί» μια άλλη κοπέλα στον Βόλο, και την Κρίσταλ, η οποία βρίσκεται στο στάδιο της εκπαίδευσης. Η εκπαίδευση ενός σκύλου – οδηγού είναι μια ακριβή διαδικασία. Διαρκεί περίπου δύο χρόνια και μαζί με τη συνεκπαίδευση σκύλου – τυφλού, που θα κρατήσει άλλους τρεις μήνες, κοστίζει γύρω στις 30.000 ευρώ. Αυτά στο εξωτερικό, γιατί στην Ελλάδα δεν υπάρχουν εκπαιδευτές. «Αν υπήρχαν, το κόστος θα έπεφτε στο μισό. Η σχολή μας εκπαιδεύει αυτή τη στιγμή τον πρώτο Έλληνα εκπαιδευτή σκύλων – οδηγών. Φανταστείτε πόσο πίσω είμαστε» μας λέει η κ. Γκέρτσου. Για την ακρίβεια, ο άνθρωπος αυτός, με χορηγία μιας μεγάλης εταιρείας ζωοτροφών, εκπαιδεύεται στην Ιταλία, σε μια σχολή που υπάρχει από το 1929.

Η εκπαίδευση της Κρίσταλ αναμένεται να ολοκληρωθεί το Νοέμβριο και από τις 50 αιτήσεις που έχουν υποβληθεί στη σχολή, έχουν προκριθεί οι δύο. «Ο σκύλος – οδηγός δεν είναι για όλους τους τυφλούς. Είναι μια μεγάλη ευθύνη. Πρώτα απ’ όλα ο έχων το πρόβλημα όρασης θα πρέπει να είναι αυτόνομος, να έχει εμπειρία κίνησης στο δρόμο μόνος, με λευκό μπαστούνι. Επίσης, θα πρέπει να έχει “κατακτήσει” την αναπηρία του, να την έχει αποδεχθεί. Κάποιοι δεν μπορούν να κινηθούν ούτε μέσα στο σπίτι τους, πώς θα ήταν δυνατόν να έχουν και την ευθύνη ενός σκύλου».

Όπως λέει η κ. Γκέρτσου, ο σκύλος μπορεί να αλλάξει ριζικά τη ζωή ενός τυφλού. Μπροστά σε μια σκάλα για παράδειγμα, αν δίπλα υπάρχει ράμπα, ο σκύλος θα επιλέξει τη ράμπα. Επίσης, μπορεί να αντιληφθεί ψηλά εμπόδια που ο τυφλός δεν μπορεί να εντοπίσει με το μπαστούνι, όπως ένα χαμηλό μπαλκόνι ή μια τέντα. «Ο σκύλος δένει με τον άνθρωπο, του δίνει ένα ζευγάρι μάτια. Γι’ αυτό και όταν θα πρέπει να αποσυρθεί, είτε επειδή γέρασε, και οι σκύλοι – οδηγοί δεν μπορούν να δουλέψουν μετά τα 10 τους χρόνια γιατί είναι πραγματικά μια σκληρή δουλειά, είτε επειδή έπαθε κάποια ασθένεια, το σοκ για τους ανθρώπους με τους οποίους ζούσαν μαζί είναι μεγάλο. Είναι σαν να έβλεπαν και να ξανατυφλώθηκαν».
Έτσι, όταν ένας σκύλος αποσύρεται, η σχολή πραγματοποιεί συμβούλιο προκειμένου να αποφασίσει για το μέλλον του. Μπορεί να εξακολουθήσει να μένει με τον άνθρωπο που «οδηγούσε» αλλά ως κατοικίδιο πλέον, μπορεί να επιστρέψει στην ανάδοχη οικογένεια που το μεγάλωσε ή μπορεί να εξακολουθήσει να εργάζεται, αλλά πολύ πιο ήπια, ως pet therapy.

«Αυτό που θέλουμε», λέει η κ. Γκέρτσου, «είναι να γίνουμε ένας δυνατός και σταθερός ιδιωτικός φορέας, όπως οι σχολές του εξωτερικού. Να έχουμε τρεις εκπαιδευτές σκύλων, ένα εκπαιδευτή για μπαστούνι, μία γραμματέα, και να μπορούμε να τους πληρώνουμε, γιατί ό,τι γίνεται μέχρι σήμερα γίνεται εθελοντικά. Και περιμένουμε μόνο από την ευαισθητοποίηση του ιδιωτικού φορέα, μέσα από χορηγίες, γιατί το κράτος μας είναι δυσλειτουργικό, δεν μπορούμε να περιμένουμε πολλά. Άλλωστε, γενικότερα στην πατρίδα μας δεν έχουμε μάθει να δίνουμε πολλά για τους ανθρώπους με αναπηρία».